Bıngıldak hakkında bilinmeyenler

Bıngıldak ve D vitamini ile ilgili sorular geldikçe, hele ki bu konuda yanlış inanışlar olduğunu görünce  bir yazı yazmak bana farz oldu. Minik bebeklerin kafalarının üst kısmına dokunduğumuzda elimize gelen ve bazen bizi ürküten o yumuşak yapı bıngıldaktır işte.

Bıngıldak nedir?

Yenidoğan bebeklerin kafataslarında, büyük çocuklardan veya yetişkinlerden farklı olarak, biri önde diğeri arkada olmak üzere, baklava şeklinde iki küçük açıklık vardır. Beyin dokusunun rahatça büyüyebilmesi ve kafatası kemiklerinin daha rahat genişleyebilmesi için,  bağ dokudan oluşmuş, esnek ve aynı zamanda çok sağlam bir bölgedir. Anne karnında 6 tane olan bıngıldağın genelde doğumdan önce 5 tanesi kapanır.

Bıngıldak ne işe yarar?

Aslında doğum öncesi dönemde bu açıklıklardan tam 6 tane vardır ve doğum esnasında hareket edip, esneyerek bebeğin doğum kanalından daha kolay geçmesine yardımcı olur. Ayrıca hayatın ilk yılında beyin son derece hızlı büyür ve kemiklerin büyüme hızı bunun gerisinde kalır. İşte bu yüzden kemikler arası birleşme yerleri (suturalar) ve bıngıldak sayesinde kafa büyür ve beyin dokusuna zarar gelmez. Yani bıngıldaklar ilk iki yaşta süratle büyüyen beyinin gelişimine izin vermek için oradadır.

Bıngıldak ne kadar hassastır?

Nedense bıngıldağa dokunmaya korkarız ve bu bölgenin çok hassas olduğunu düşünürüz. Bu yüzden de bebeğin bıngıldağına çok hassas davranır, hatta dokunmaya bile korkarız. Gerçekte ise bıngıldak sanıldığı kadar hassas değildir.  Dışarıdan gelen darbelere daha açık olsalar da, günlük hayattaki banyo yaptırma, kafanın okşanması, saç tarama gibi nazik hareketlerden etkilenmez. Ancak tabii bebekler söz konusu olduğunda travmalar açısından dikkatli olmakta fayda vardır.

Bıngıldak ne zaman kapanır?

Genelde 1-1,5 buçuk yaş civarlarında (12-18 ay) kapanmaktadır.  Çok sık görülmese de bazı çocukların arka bıngıldakları da açık durumdadır ve bu bıngıldağın en geç 3 ay içerisinde kapanması gerekmektedir. Bazen ön bıngıldağın kapanması 24 ayı  bulabilir. Ön bıngıldak nadir olarak doğumda kapalı olabilir veya 9 aydan erken kapanabilir. Bu durumda sütürlerin açıklığı ve baş çevresinin büyümesi dikkatle izlenmelidir. Düzenli baş çevresi ölçümü bu durumdaki bebeklerde çok önemlidir.

Bıngıldağın erken kapanması, geç kapanması veya normalden geniş olması bazı hastalıkların habercisi olabilir.

Bıngıldağın geç kapanması veya normalden geniş olması

Durumunda bebek,

• Kafa içi basınç artışı
• Subdural hematom
• Konjenital hipotiroidi
• osteogenezis imperfekta
• Raşitizm (D vitamini eksiliğine bağlı bir hastalık)

açısından muayene ve tetkik edilmelidir.

Bıngıldağın küçük olması veya normalden erken kapanması

Bu durum normalin varyantı olabilir. Ancak bu durumda bebeğin baş çevresi düzenli olarak takip edilmeli ve normalden sapan durumlarda bebek tetkik ve muayene edilmelidir.

Kraniosinostoz kafatası kemiklerinin beyin gelişimini engelleyecek şekilde erken dönemde kapanmasıdır. Kraniosinostoz 50’den fazla sendromla ilişkilidir. Apert sendromu,  Cruzon sendromu ve Pfeiffer sendromu bunlardan bazılardır. Fontanellerin erken kapanması mikrosefaliye yani baş çevresi küçüklüğüne neden olabilir.

Bıngıldağın erken kapandığı durumlarda D vitamini kullanılır mı?

Bıngıldak zamanından erken kapansa bile D vitaminine devam edilmelidir.

Bıngıldakta hangi değişimler normal kabul edilir?

Nefes alıp verme ve ağlama sırasında bıngıldakta şişme normal kabul edilir.

Bıngıldakla ilgili tehlike sinyali veren durumlar nelerdir?

• Bıngıldakta çökme, aşırı atım, kabarıklık acil olarak doktorun değerlendirmesi gereken durumlardır.
• Bebeğin vücudunun susuz kalmasına yani dehidratasyona neden olan hastalıklarda ve durumlarda bıngıldakta çökme gözlenebilir. Bu hastalıklar ishal, kusma gibi vücutta sıvı kaybına neden olan  durumlardır. Bıngıldaktaki çökme ne kadar çoksa olay o kadar ciddidir. bıngıldakta çökme meydana gelir.
• Bıngıldakta şişme ise menenjit dediğimiz beyin zarı iltihapları ve kafa içine ait yer kaplayıcı lezyonlarda (beyin tümörleri) ve hisrosefali dediğimiz beyin omurilik sıvısının arttığı durumlarda olur. Bu durumlarda mutlaka doktorunuza, hatta acil servise başvurmanızı öneririm.
• Bazen bıngıldakta hafif damar atımı gözlenir, bu durum süt çocuklarında normaldir ve endişe edilmesine gerek yoktur. Ağlama, öksürme ve kusma sırasında bıngıldakta hafif kabarıklık gözlenmesi de normaldir.

Sonuç olarak bebeklerde görülen anormal bıngıldağın pek çok nedeni olabilir. Bundan dolayı bıngıldağın doğru değerlendirilmesi muayenenin nasıl yapılması gerektiği çok önemlidir. Normalin varyantı ve patolojik olan durum birbirinden ayırt edilmelidir. Anormal fontanel tespit edildiğinde pediatrik nöroloji ve beyin cerrahi ile birlikte değerlendirilmelidir.