Sebze seven çocuklar için

Pek çok insan sağlıklı beslenme konusundaki titizliğimi görünce ”Abartıyorsun!” veya ”Kafayı beslenme ile bozmuşsun!” türünden tepkiler veriyor. Aralarında ailemden kişilerin de bulunduğu bir kısım ise ”Sen istediğin kadar sağlıklı beslemeye, çalış, sebze yedir, işlenmiş gıdalardan uzak tut, okula gidince görürüm seni.” şeklinde gözdağı veriyor. Sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırmanın çocuklarımız için yaptığımız en büyük yatırımlardan biri olduğunu, sağlıklı beslenmenin ve erişkin damak tadının temellerinin 0-3 yaşta atıldığını hep söyleyip duruyorum. Ayrıca bu satırlardan sık sık çocuklara sebze sevdirmek için, çocuğunuz bir sebzeyi redettiğinde hemen vazgeçmemenizi ve kararlı bir tutum takınarak, besini pek çok kez sunmanızı öneriyorum. İngiltere’de yapılan bir  araştırma bu savımı destekler nitelikte.

 

Çocukların sebze yeme davranışlarını araştırmayı amaçlayan Leeds Üniversitesi’nden bilim adamları,  yeni bir çalışmaya imza attılar.  Araştırmacılar  özellikle de hayatlarının  ilk 2 yılı  içinde kararlı bir şekilde ve sık sık sebze sunulan çocukların  daha fazla sebze yemeye başladığını belirledi.

Çalışma,  İngiltere, Fransa ve Danimarka’da  yaşları 4 – 38 ay  arasında değişen 332 çocuğun katılımı ile gerçekleştirildi. Çocuklara 2 yıl boyunca  en az 5-10 kez enginar sunuldu. Enginar alım miktarı çalışma öncesi ve sonrasında ölçüldü. Tekrarlanan denemelerin ardından çocukların  yüzde 21’i tabağını silip süpürmeye, yüzde 40’ı da enginarı sevmeye başladı.

 

Bu çalışma ile çocuklara sebze sevdirmek için sebzelerin tadının başka  yiyeceklerle maskelenmesi gerektiği inanışı da  yıkılmış oldu. Çalışmaya katılan çocuklar 3 gruba ayrıldı. Bir gruba  sadece enginar püresi verildi. Diğer grupların pürelerine şeker ya da bitkisel yağ ekledi. Grupları zaman içinde yenilen püre miktarında artış olup olmadığına göre değerlendiren araştırmacılar, sade püre ile şeker veya yağ eklenmiş püre yiyenler arasında herhangi bir fark olmadığını ortaya çıkardı.

Plos One dergisinde yayınlanan çalışmanın sonucuna göre  daha küçük yaştan itibaren enginar sunulmaya başlanan çocuklarda  enginar tüketimi daha fazla  idi.

 

Araştırmayı yürüten bilim adamları, çocukların iki yaşından sonra seçici davranmaya ve yeni şeyler denemeye isteksiz olmaya başladıklarını belirterek, çocuklara sebze sevdirmek için iki yaşından önce ve sık sık sebzeli verilmesini öneriyor. Gelelim benim önerilerime:

Çocuklara sebze sevdirmek için 

 

• Hamileyken bol bol sebze tüketin: Bebeklerin anne karnında içinde bulunduğu sıvının (amnion sıvısı) annenin yediği yiyeceklerin tat ve kokusunu taşıdığını bu yüzden de çocukların annelerini hamile iken sık tükettikleri besini daha çok sevdiklerini gösteren çalışmalar mevcut. Yani insanın tat hafızası taaa anne karnında iken oluşmaya başlıyor. Hem bu yüzden hem de kendi sağlığınız için hamile iken sık sık sebze tüketmeye özen gösterin.

 

• Emzirirken bol bol sebze tüketin: Sebzenin tadı anne sütüne geçecek ve bebeğinizin tat hafızasına katkıda bulunacaktır. Sebze seven çocuklar için hamile iken olduğu gibi emzirirken de sebze yemeyi ihmal etmeyin.

 

• Örnek olun: Çocuklar için en etkili öğrenme yolu görerek öğrenmedir. Siz pasta börek, şeker tüketirken onun brokoli yemesini beklemeyin. Anne ve babasını sağlıklı beslenirken, bol sebze tüketirken gören çocuk onların bu davranışını kopyalayacaktır. Çocuklara sebze sevdirmenin en kolay yolu sizin de bir sebze sever olmanızdan geçer.

 

• Birlikte yemek yapın: Çocuklar hazırlanmasına katkıda bulundukları yiyecekleri yemekten daha çok zevk alırlar. O gün ne yiyeceğinize birlikte karar verin, market alışverişine çıktığınızda sebze ve  meyveleri birlikte seçin. Pişirirken ”bak, senin seçtiğin kabakları pişiriyoruz.’ diyin. Yemek yapım aşamasında ona tehlikeli olmayan görevler verin. Fasulye ayıklarken size yardım edebilir mesela veya salata sosunu ona hazırlatabilirsiniz. Ben Çağın’a küçük bir kesme tahtası aldım ve zaman zaman plastik keskin olmayan bir bıçakla sebze doğramasına izin veriyorum.

 

•  Zorlamayın:  Çocuğunuzu yemek için zorlamayın. Yemiyorsa, yemeği kaldırın. İlk kez sunduğunuz bir  sebze yemeğinin mutlaka bir alternatifi olsun ki  çocuğunuz yemeği sevmediği zaman onu kaldırıp yerine yiyebileceği başka bir şeyi sunabilesiniz. Yemediği için aç bırakmak, sevdiği şeylerden mahrum bırakmak gibi yöntemlere başvurmayın, yemeği bir ödül veya ceza aracı olarak kullanmayın.

 

• Biraz reklam her zaman iyidir: Çocuğunuzun anlayacağı dilde sebzelerin faydalarını anlatın. Örneğin brokoli büyümene yardımcı olacak veya bu ıspanak boyunu uzatacak gibi. Mesela  ıspanak yemeyi sevmiyorsa günlük konuşmalarınızda eşinizle ıspanağın  ne kadar lezzetli olduğu, faydaları hakkında konuşun; onu özendirin.

 

• Eğlenceli tabaklar hazırlayın:Kalp şeklinde veya gülen yüz şeklinde bir kabak daha çok ilgisini çekecektir. Omlet her zaman omlet gibi görünmek zorunda değil, pekala güneş taklidi de yapabilir. Bu konuda internet sayısız ilham kaynağı ile dolu. Ben İnstagram’da çocuklar için  muhteşem  tabaklar hazırlayan Lee Samantha‘yı  takip ediyorum, ara ara ondan ilham alıyorum.

 

• Yeni sebzeleri yavaş deneyin: Çocuğunuzu yeni bir sebze ile tanıştıracağınız zaman bir çay kaşığının ucu ile başlayın ve  günler/haftalar/aylar içinde yavaşça artırın. Sevmediği zaman hemen vazgeçmeyin, bir süre ( belki birkaç gün, belki birkaç hafta) o besini denemeye ara verin. Kararlı bir şekilde denemeleriniz devam etsin. Araştırmalar çocuklara sebze sevdirmek için bazen  10-15 denemeye ihtiyaç olabileceğini gösteriyor.

 

• Değişik pişirme yolları deneyin: Bir sebzeyi  sıcak ve etli olarak yemeyi sevmiyorsa soğuk olarak sunun. Biraz sarmısaklı yoğurt pek çok sebzeyi başka bir tat haline getirecektir (kabak, havuç, ıspanak, brokoli, fasulye, kabak….). Baharatlarla tatlandırıp, fırında veya ızgarada pişirebilirsiniz, sebzeli pizza yapabilirsiniz.

• Sebzeleri sevdiği yiyeceklerle birlikte kullanın: Çocuklara sebze sevdirmek için   sevmediği sebzeleri sevdiği bir yiyecekle birlikte kullanmayı deneyin. Çok sevdiği köftenin yanına garnitür olarak haşlanmış ve ev yapımı soslarla lezzetlendirilmiş kabak, havuç, bezelye  kullanabilirsiniz. Makarnasını brokoli ile sunmayı deneyebilirsiniz.

 

•  Lezzetini artırın: Çocuklar  sebzeleri kendi tatları için tercih etmelidir. İdel olan budur.  Ama arada sırada yapılan bir kaç küçük hilenin kimseye bir zararı yoktur. Çocuklara sebze sevdirmek için baharat, sarımsak, soğan gibi doğal lezzet artırıcıları veya dip sosları kullanabilirsiniz. Tahin, yoğurt, sarmısaklı yoğurt, humus, ezilmiş pancar,kabak, havuç ideal dip soslardır.

 

• Sabır, sabır, sabır: Çocuk yetiştirmenin her aşaması sabır gerektiriyor. Kabul etmeliyiz ki bazı çocuklar diğerlerinden daha zordur ve daha fazla çaba ve sabır gerektirir. Kararlı olun ama ısrarcı olmayın. Yaşları büyüdükçe daha az seçici olacaklarını unutmayın.

Pek çok anne  çocuklara sebzeleri sevdirmek için sebzeleri sosların, çorbaların, köftelerin içine eklemeyi dener. Köfte, makarna, çorba, omlet ve pilavlar sebzeleri saklamak için ideal yemek çeşitleridir. Sebzeli börekler ve kekler (kabak, havuç, ıspanak) da sebzeleri saklamanın ideal yoludur. Ancak saklanmış sebzeler, çocuklara sebze yemeyi sevdirmek için uzun vadede etkili bir çözüm değildir. Önemli olan farkına varmadan sebze yemek değil, çocuğunuza sebze seçmeyi öğretmektir.