Ek gıdaya geçiş için ipuçları

 

Bebeğiniz büyüdü; 6 aylık oldu. Şu yazımda belirttiğim gibi artık ek gıdaya geçmeye hazır. Ek gıdaya geçiş zamanı olan 6-18/24 ay arası dönem; bir bebeğin erişkin dönemdeki beslenme alışkanlıklarının temellerinin atıldığı,  anne-bebek ilişkisinin farklı bir boyuta taşındığı  heyecan verici bir süreçtir.

Niçin ek gıdaya geçiş

• Altıncı aydan sonra tek başına anne sütü; bebeğinizin artan demir, enerji ve protein ihtiyacını karşılayamaz.
• Bebeğinizin artık çiğnemeyi öğrenmesi gerekmektedir.
• Bebek 6. aydan sonra öğün kavramını öğrenmeli ve diğer yiyecekleri tanımalıdır.
• Uygun zamanda başlatılan ve kurallara uygun şekilde sürdürülen ek gıdaya geçiş süreci, bebeğin bir yaş civarında aile sofrasındaki yiyecekleri tüketebilecek olgunluğa ulaşmasını sağlamaktadır.

Dünya Sağlık Örgütü iyi bir  tamamlayıcı gıdanın özelliklerini şöyle sıralamaktadır:

 

• Enerji, protein, demir, çinko, kalsiyum vitamin A, C ve folik asit ten zengin,

• Baharatlı ve tuzlu olmayan,

• Çocuk için yemesi kolay,

• Çocuk tarafından sevilen,

• Yöresel olarak bulunan ve alınabilen.

Ek gıdaya geçiş sürecinde  uyulması gereken temel ilkeler

 

• Bir yaşına kadar ek gıdaların  anne sütünün tamamlayıcısı olduğunu unutulmamalı; ek gıdaya geçiş sürecinde anne sütüne ara verilmemelidir.
• Bebeğinize vereceğiniz tüm yiyecekler temiz ve taze pişmiş olmalıdır. Yiyecekler hazırlandıktan hemen sonra servis edilmelidir.
• Bebekler yetişkinlerden farklı olarak daha fazla enerji ve proteine ihtiyaç duyarlar. Ancak bu amaçla çocuklara fazla miktarda yedirmek  değil ihtiyacı olan tüm besin öğelerini içeren besinleri yedirmek önemlidir. Yani miktar değil içerik önemlidir.
• Besinlerin içeriği kadar hangi yolla pişirildiği de çok önemlidir. Gıdalar kızartılarak veya kömür ateşinde değil haşlanarak veya buharda, fırında pişirilmelidir. Çok uzun süreli pişirmelerin yiyeceklerin besin değerini düşüreceği göz önünde bulundurulmalıdır.
• Bebeklerin  de bir damak tadı olduğu unutulmamalı, verilen yiyecekler anne babanın da yiyebileceği tat ve kokuda olmalıdır.
• Öğünler aile sofrasında tüm aile bir arada yenmelidir. Çocuk böylece nasıl besleneceğini görerek de öğrenmiş olur.
• Kullanılan tabak, çatal kaşık çocuğa uygun olmalıdır.
• Diyete her seferinde tek bir gıda eklenmeli, eklenecek yeni gıda çocuk normal derecede aç, uykusunu almış ve  huzurlu iken denenmelidir. İlk seferinde az miktarda verilmelidir.Bebeğin diyetine her seferinde tek bir gıda eklemek, besin alerjisi oluşursa hangisinden kaynaklandığını daha kolay anlamanızı sağlayacaktır.
• Verilecek gıdalar karıştırılmamalı, bebeğin her besinin tadını ayrı ayrı alması sağlanmalıdır.
• Aynı gün  tek bir gıda denenmeli ve bebek bu tada alışana dek 3-4 gün aynı gıda verilmeli; miktar yavaşça artırılarak o gıdayla bir öğün tamamlanır duruma gelinmelidir.
• Gıdaları hazırlamak için blender/mikser kullanılmamalı, besinler 9. aya kadar tel süzgeçten geçirilmeli sonrasında ise sadece çatalla ezilmelidir. Blender bebeğin pütürlü besinlere alışmasını önler. Blenderdan geçirilen besinler içinde pütür olmadığı için bebeğin çiğneme ve tat almayı öğrenmesine engel olur.
• Bir yaşına kadar bebeklere bal, inek sütü, tuz, şeker verilmemeli.
• Ek gıdalar kaşık, tabak, bardak veya el ile verilmeli; biberon kullanılmamalıdır.
• Kullanılan kaplar kolay yıkanabilen çelik, cam, porselen gibi maddelerden  seçilmelidir.
• Besin alerjisi öyküsü olan ailelerin çocuklarına yumurta, balık, domates, çilek gibi alerjen olma olasılığı olan besinler biraz daha geç başlanabilir.
• Bebeğe verilecek yiyecekler doğal ve taze ürünler  kullanılarak  hazırlanmalı, konserve, dondurulmuş yiyecekler, katkı maddeli hazır besinler verilmemelidir. Bebek besinleri hazırlanılırken mevsim meyve ve sebzelerini tercih edin.
• Bebeğin beslenmesi  6-8 ayda 2-3 ana, 1-2 ara öğün, dokuz aydan sonra da 3-4 ana, 1-2 ara öğün olacak şekilde düzenlenmelidir (Dünya Sağlık Örgütü’nün önerilerine göre) .

• Üç yaşına kadar solunum yollarına kaçma riskinin yüksek olması nedeniyle buna sebep olabilecek küçük ve sert (fındık,fıstık, leblebi vs.) gıdalardan uzak durulmalıdır.

Annelere Öğütler

• Ek gıdaya geçiş sürecinde de bebeğinizi varsa anne sütüyle yoksa mama ile beslemeye devam ediniz.
• Israrcı değil, kararlı olunuz. Bebeğinize beslenme alışkanlığı kazandırırken ödül veya ceza yöntemi uygulamayın. Neyi yemeleri gerektiği konusunda baskı ve kısıtlama yapmayın.
• Bebekler, ek gıdaya yeni geçilen dönemde refleks olarak gıdayı dilleriyle dışarı itebilirler. Bu davranış istem dışı bir davranıştır ve anneler bunu gıdayı bebeğin sevmediği şeklinde yorumlar genelikle. Böyle bir durumla karşılaşıldığında besini çay kaşığıyla çok minik bir porsiyon halinde dilinin üzerine bırakın. Bu hareket 6.7. aydan sonra kendiliğinden düzelir.
• Çocukların beslenme durumu en iyi kilo alışları ile değerlendirilir. Bunun için çocuğunuzu düzenli sağlık kontrollerine götürün.
• Ek gıdaya geçiş sürecinde her yeni gıdada bebeğinizin kakasında bazı değişiklikler olabileceğini bilerek fazla telaşlanmayın.
• Diş çıkarma dönemi bebeğin iştahsız ve huzursuz olduğu zamanlardır. Bu dönemlerde bebek anne sütü veya biberon mamasını daha fazla almak isteyebilir.
• Bu  dönemde bebeklerin mide kapasiteleri, dolayısı ile öğünde alacakları miktar kısıtlıdır.Verilecek miktarı bebeğinize bırakın; ‘bu aydaki bebek en az şu kadar  yemeli’ şeklinde bir standart yoktur. Daha önce de söylediğim gibi bebeğinizin tokluk hissine saygı gösterin. Bebeğinize  doyduğu halde ısrar etmeyin ve istemediği besinler zorla yedirmeye çalışmayın.
• Her yeni gıda ile birlikte ishal, döküntü veya kusma gibi allerjik belirtilerin olup olmadığını gözleyin. Bunlardan herhangi birini gördüğünüz anda, kuşkulandığınız yiyeceği diyetten çıkarın ve çocuk hekiminize danışana kadar tekrar vermeyin.
• Artık bebeğinize öğün aralarında yavaş yavaş su vermeye başlayabilirsiniz. Sıcak havalarda daha sık su verin.
•  Bebeğinizi ileride şeker hastalığı, kalp ve damar hastalıkları, şişmanlık, kanser gibi hastalıklardan korumak için damak tadını sağlıklı besinlerden hoşlanacak şekilde biçimlendirmeye çalışın. Unutmayınız ki 0-3 yaş arası dönem sağlıklı beslenme alışkanlıklarının temelinin atıldığı bir dönemdir.
• Eğer bebeğiniz yeni başladığınız bir besini sevmediyse onu yemesi için zorlamayın. O besini ortadan kaldırın ve 1 hafta sonra tekrar deneyin.
• Ek gıdaya geçtiğiniz dönemde bebeğinize çok sulu ve çok yoğun gıdalar vermeyin. Çok sulu olması; midesinin kalorisi düşük, hacmi yüksek sıvı ile hemen dolmasına ve dolayısıyla yetersiz beslenmeye neden olur. Kıvamın katı olması ise bebeğin yutmasını zorlaştırabilir.İdeal  kıvamlı besin, kaşıktan parça parça düşecek püre kıvamında olmalıdır.